تکنولوژی های رایج در لباس های ورزشی امروزی را می توان به دو دسته عمده تقسیم کرد:
- دسته اول: تکنولوژی به کار رفته در مواد تشکیل دهنده لباس و شیوهدوخت
- دسته دوم: تکنولوژی هایی که برای کسب اطلاعات از عملکرد ورزشکار در هنگام تمرین و مسابقه به کار می رود
که اطلاعات مفیدی برای آنالیز مربی برای تعیین نوع تمرین و جایگاه بازیکن به دست می دهد.
نخست به بررسی روند رشد تکنولوژی های دسته اول می پردازبم:
در گذشته های نه چندان دور وقتی صحبت از تکنیک ساخت لباس ورزشی می شد با برچسب مشخصات لباس ها مواجه می شدیم که روی آن نوشته شده بود صد در صد کتان یا پلی استر. اما در حدود بیست سال قبل برند جهانی و شناخته شده نایک (nike) دست به انقلابی در این زمینه زد و اولین برند تکنولوژی لباس ورزشی جهان به نام درای فیت (Dri Fit) را به بازار معرفی کرد. این برند تکنولوژی به سرعت محبوبیت زیادی در بازار بدست آورد. درای فیت ابتدا در لباس های فوتبال به کار رفت ولی با توجه به استقبال بازار به سرعت در لباس های سایر رشته های ورزشی به کار گرفته شد. برای مثال در رشته ورزشی گلف که بسیاری از گلف باز ها از جمله تایگر وود از آن استفاده می کردند. وقتی از تایگر وود دلیل انتخاب این تکنولوژی را پرسیدند گفت: به دو دلیل، هنگام تمرین مرا خنک نگه می دارد و در هنگام تعرق شدید جمع نمی شود. پس از موفقیت برند تکنولوژی Dri Fit کمپانی نایک به سراغ دو برند تکنولوژی جدید دیگر رفت با نام های استورم فیت (Storm Fit) و ترما فیت (Therma Fit) برای گرم و خشک نگه داشتن ورزشکاران در هنگام تمرین و مسابقه. بسیاری از تیم های فوتبال لیگ برتر انگلستان از این تکنولوژی ها ی نایک در لباس های خود استفاده می کنند. تیم هایی همچون منچستر یونایتد و بارسلونا در فصل ۲۰۱۴ – ۲۰۱۳ از لباس هایی که این تکنولوژی در آنها به کار رفته استفاده کردند.
نحوه عملکرد تکنولوژی درای فیت بدین صورت است که این لباس ها از چندین لایه تشکیل شده که یکی از این لایه ها که دارای تکنولوژی نانو می باشد زمانی که تعرق بدن با آن جذب می گردد، منافذش باز شده و اجازه رد و بدل شدن هوا را از داخل منافذش می دهد. هوایی که از این منافذ می گذرد به خاطر تماس با تعرق بدن خنک تر بوده و سبب خنک شدن بدن ورزشکار می شوند.نحوه عملکرد برند تکنولوژی استورم فیت نیز بسیار شبیه تکنولوژی درای فیت است. با این تفاوت اساسی که عملکرد لایه نانو تکنولوژی به کار رفته کاملاً برعکس بوده و پس از مرطوب شدن لایه به دلیل تعرق یا باران،تمامی منافذ مسدود می شوند و از مرطوب شدن بدن در هنگام تمرین و مسابقه به خصوص در فصل سرد سال که می تواند آزار دهنده باشد جلو گیری می کند.نحوه عملکرد تکنولوژی ترما فیت نیز شبیه دو شیوه قبلی است با این تفاوت که در اینجا لایه نانو تکنولوژی اجازه عبور رطوبت و هوا را همزمان نمی دهد. از این تکنولوژی برای گرم و خشک نگه داشتن بدن ورزشکار پس از تمرین و مسابقه استفاده می شود.
رقیب سنتی نایک شرکت آلمانی و قدیمی آدیداس (ADIDAS) ) نیز از عرصه رقابت باز نماند و پس از مشاهده موفقیت تکنولوژی برندهای نایک بلافاصله دست به کار شد و در برابر برند تکنولوژی نایک از برند تکنولوژی کلیما کول (CLIMA COOL) رونمایی کرد. تقریباً مشابه برند تکنولوژی درای فیت با این تفاوت که در اینجا لایه های نانو فقط در قسمت هایی که تعرق بدن بیشتر است بصورت تکه هایی که با فناوری جوش لیزری به تنه اصلی لباس که از جنس پلی استر می باشد وصل شده اند. آدیداس توانست با این تکنیک هوشمندانه هم به تنوع طرح لباس هایش بیافزاید همچنین قیمت تمام شده محصولش را به خاطر استفاده کمتر از لایه نانو تکنولوژی تا حد قابل قبولی پایین بیاورد. این سیاست بسیار موثر واقع گردید و موجب در دسترس قرار گرفتن این تکنولوژی برای قشر بیشتری از مصرف کنندگان شد.برند تکنولوژی دیگر آدیداس که در برابر تکنولوژی ترما فیت بوجود آمد کلیما وارم (CLIMA WARM) نامیده می شود که همانطور که از نام آن هویداست برای گرم نگه داشتن ورزشکار استفاده می شود بدون استفاده از روش دوخت تکه ای.برند تکنولوژی دیگر شرکت آدیداس که برای جلوگیری از نفوذ رطوبت بکار می رود کلیما پروف (CLIMA PROOF) نام دارد که برای رقابت با برند تکنولوژی نایک به نام استورم فیت بوجود آمد.همچنین آدیداس، برند تکنولوژی منحصر به خود برای ورزش های زمستانی و کوهنوردی دارد با نام کلیما لایت (CLIMA LITE) که سبب حفظ دمای طبیعی بدن در هنگام شرایط آب و هوایی مختلف می شود را دو سال پیش معرفی کرد.
برند های مشهور دیگر نیز کما بیش در تعقیب این دو ابر برند ورزشی می باشند برای مثال شرکت پوما (PUMA ) دست به طراحی تکنولوژی برند درای سل (Dry Cell) برای لباس تمرینات تیم ملی انگلستان زد که از مرطوب شدن بدن بازیکنان حین تمرین جلوگیری می کرد.
در طراحی گرافیکی بر روی لباس های ورزشی نیز شاهد تحولات شگرفی در دنیای امروز می باشیم که مباحث گسترده ای از جمله هنر، روانشناسی و تکنولوژی را به میدان آورده است. برای مثال استفاده از چه تن رنگی می تواند سبب عصبی شدن تیم مقابل شود؟ که این موضوع را می توان در تن رنگ قرمز تیم ملی اسپانیای سال های اخیر مشاهده نمود یا طرح های لباسی که در تیم مقابل ایجاد حس تشویش و اضطراب میکند که برای آن می توان طرح مورب و شطرنجی تیم باشگاهی اتلتیکو مادرید را مثال آورد. یا تن رنگ زرد خنثی تیم ملی برزیل که سبب ایجاد حس بی تحرکی در تیم مقابل می گردد. دستیابی به بسیاری از این تن رنگ ها و چاپ بسیاری از این طرح ها تا چند سال گذشته میسر نبود و امروزه به مدد تکنولوژی های جدید میسر گشته است.
در زمینه کفش های ورزشی نیز هر روزه شاهد تحولات مهمی می باشیم. این تحولات شامل استفاده از مواد بسیار جدید برای کنترل فشار و تقسیم آن قبل از آنکه به ناحیه زانو و مهره های کمر برسد می باشیم. اما نکته بسیار مهمی که در این زمینه بسیار به چشم می آید تخصصی شدن کفش ها با توجه به رشته های مختلف ورزشی و همچنین آناتومی بدن ورزشکار می باشد. برای مثال برای افراد با وزن بالا از کفش هایی با کفی چند لایه استفاده می شود. در چند سال اخیر کفش های هوشمند روانه بازار گردیده که مجهز به گام شماری است که از طریق یک سنسور می تواند مقدار مسیری را که شما طی کرده اید محاسبه نماید و به اپلیکیشن گوشی یا تبلت شما گزارش نماید. همچنین برای کفش های فوتبال سنسوری نیز برای تعیین شدت ضربه وجود دارد.
دسته دوم تکنولوژی های بکار رفته در لباس های ورزشی:
امروزه واژه انگلیسی اسمارت (SMART) به معنای هوشمند برای همگان آشناست. تلفن همراه هوشمند،خودروی هوشمند،یخچال هوشمند و هم اینک با لباس های هوشمند مواجه هستیم. در کل می توان تکنولوژی اسمارت را این گونه تعریف کرد که تکنولوژی می باشد که امکان تبادل اطلاعات و تحلیل و آنالیز آن را به فرد یا افراد استفاده کننده می دهد. ما در مطالبی که در بخش کفش های ورزشی اشاره کردیم اندکی به این فناوری اشاره کردیم اما هم اکنون سعی خواهیم نمود در این مختصر اشاره بیشتری به مزایا و معایب احتمالی این تکنولوژی داشته باشیم. هم اکنون چندین برند معتبر اقدام به تولید لباس هایی نموده اند که مجهز به سنسورهایی می باشند که اطلاعاتی از قبیل دمای بدن بازیکن، میزان ضربان قلب و مقدار مصرف کالری همچنین مقدار حرکت در میدان مسابقه را نشان می دهد که این اطلاعات می تواند از این سنسور به لپ تاپ یا اپلیکیشن این لباس بر روی تلفن همراه منتقل شود.
تیم فوتبال تاتنهام که در لیگ برتر انگلستان حاضر می باشد اخیراً قرار دادی پنج ساله با کمپانی نایک در این زمینه منعقد کرده به ارزش پنجاه میلیون یورو که بر طبق این قرار داد ضمن استفاده از آخرین تکنولوژی لباس های هوشمند اطلاعات بدست آمده توسط این لباس ها آنالیز شده در اختیار مربیان این تیم قرار می گیرد. مربیان از این طریق می توانند اطلاعات ارزشمندی از شرایط جسمی بازیکن و تیم خود بدست آورند. تیم های لیورپول ، آژاکس و رئال مادرید از میان تیم های باشگاهی و آمریکا، آلمان و همچنین هلند رویکردی به استفاده از لباس های هوشمند دارند. این فناوری هم اکنون هواداران بسیاری در رشته های ورزشی دیگر از جمله بسکتبال، ژیمناستیک، دو و میدانی و … پیدا کرده و استفاده از آن بسیار رو به گسترش می باشد. اما همزمان با استفاده روز افزون از آن بحث هایی نیز در ارتباط با اخلاقی بودن استفاده از آن وجود دارد، که در ذیل به چند استدلال در این زمینه اشاره می کنیم:
به دلیل گران قیمت بودن این فناوری ها،استفاده از آن برای همه تیم ها و ورزشکاران میسر نمی باشد. با توجه به امکان رصد جزئیات توانایی جسمانی بازیکنان امکان دارد برای موفقیت بیشتر مربیان زیادی به بازیکنان فشار وارد نمایند و وقتی شاخصه های آنان رو به افت رفت از ادامه همکاری با آنان صرف نظر کنند. با توجه به مخاطرات فناور های جدید امکان هک کردن یا به عبارتی سرقت الکترونیکی اطلاعات تیم وجود دارد که می تواند به ضرر تیم و فرد استفاده کننده بیانجامد. نباید نگران بود زیرا با بوجود آمدن هر پدیده جدید قوانین اخلاقی آن نیز به مرور پدید می آید.
فدراسیون فوتبال ایران و پوشاک ورزشی تیم ملی:
با توجه به این مطالب، بسیار باعث شگفتی است که فدراسیون فوتبال کشورمان در جام جهانی فوتبال به استفاده از لباس های برند نه چندان شناخته شده آلمانی، اصرار می ورزید. برندی که نه تنها هیچ یک از تکنولوژی های نامبرده در آن به کار نرفته بود بلکه صدای دست اندر کاران تیم و حتی بازیکنان را به دلایل مضحکی از جمله آب رفتن لباس ها! در آورده بود. در حالی که با تحقیق و مطالعه می توان در دنیای امروز،مناسب ترین فناوری را با توجه به شرایط تیم یا ورزشکار از میان تکنولوژی های موجود برگزید.
در جدول ذیل به برندهای حاضر در روی لباس های تیم های حاضر در جام جهانی فوتبال در برزیل نگاهی انداخته ایم:
- غیره ADIDAS PUMA NIKE BURRDA
- بلژیک /روسیه /ایتالیا /انگلستان
- EGEA بوسنی و هرزگوین /اسپانیا /سوئیس /کرواسی
- LOTTO کرواسی/ آلمان/ الجزائر /فرانسه
- JOMA هندوراس/ نیجریه /کامرون /هلند
- UHLSPORT ایران /آرژانتین /ساحل عاج/ پرتغال
- کلمبیا /غنا /یونان
- ژاپن /اروگوئه /برزیل
- مکزیک /شیلی /کره جنوبی
- استرالیا
- ایالات متحده آمریکا
